Dzisiaj 330. urodziny Jana Sebastiana Bacha! Kantor z Lipska do dziś cieszy się sławą najwybitniejszego kompozytora wszech czasów. Specjalnie dla naszych czytelników – sylwetka słynnego niemieckiego kompozytora. Kantor z Lipska Johann Sebastian Bach urodził się 21 marca 1685 roku w Eisenach, w rodzinie o bogatych muzycznych tradycjach. Pracował jako organista w Arnstadt, Mühlhausen, Weimarze i Köthen. Był również nadwornym kapelmistrzem i nauczycielem muzyki na dworze księcia Wilhelma Ernsta (Weimar) i księcia Leopolda von Anhalt (Köthen). Miastem życia Bacha był jednak Lipsk, gdzie muzyk spędził lata 1723-1750. Był organistą i kantorem w kościele św. Tomasza oraz dyrektorem muzyki w przykościelnej szkole. Wiele z licznych kompozycji Bacha to dzieła użytkowe, które powstawały na potrzeby liturgii protestanckiej. Nie są tajemnicą związki kompozytora z naszym krajem. Bach był tytularnym nadwornym kompozytorem dworu saskiego. A w tym samym czasie Rzeczpospolitą Obojga Narodów władał August III Sas – elektor Saksonii. Bach pod koniec życia zmagał się z zaćmą, wskutek czego całkiem oślepł. Zmarł w Lipsku 28 VII 1750 roku Jan Sebastian Bach był twórcą nadzwyczaj płodnym i pracowitym, a pracy nie ubywało mu nawet w domowym zaciszu. Dwukrotnie żonaty (z Marią Barbarą i Anną Magdaleną Wilcke), doczekał się dwadzieściorga dzieci. Jego synowie – Carl Philipp Emanuel, Wilhelm Friedemann, Johann Christian, Johann Christoph Friedrich – również zostali kompozytorami. Bach na organy, klawesyn, flet i wiele innych Instrumentalna twórczość Bacha to prawdziwe bogactwo gatunków i form Bach jest autorem licznych preludiów*, fug* i wariacji* na organy. Napisał też Orgelbüchlein – organowe opracowania melodii chorału protestanckiego. Pisał też preludia, inwencje*, suity* francuskie i angielskie, partity na klawesyn solo. Te dzieła miały głównie znaczenie pedagogiczne, a zwłaszcza zbiór Das Wohltemperierte Klavier. Zacznijmy znajomość z Bachem od Toccaty i fugi organowej d-moll w wykonaniu Tona Koopmana - słynnego wirtuoza organów. Bach świetnie rozumiał też specyfikę i możliwości innych instrumentów. Pisał sonaty* fletowe z basso continuo*, sonaty i partity na skrzypce solo, suity na wiolonczelę solo, sonaty na violę da gamba i klawesyn. Z myślą o dynamice brzmienia orkiestry barokowej stworzył 4 suity orkiestrowe i 6 koncertów brandenburskich, wzorowo realizujących formę barokowego koncertu - concerto grosso*. Czas na dynamiczne Allegro z V koncertu brandenburskiego. Niewielka grupa concertino - flet, klawesyn i skrzypce - współzawodniczy tutaj z orkiestrą barokową. Jednym z ostatnich utworów Bacha jest zbiór Kunst der Fuge, czyli Sztuka fugi. Bach - uduchowiona muzyka wokalno-instrumentalna Jan Sebastian Bach był mistrzem nie tylko muzyki instrumentalnej. Kantor z Lipska uchodzi za mistrza kantaty*, doprowadził ten gatunek do apogeum rozwoju. W czasie swojej posługi organistowskiej w Lipsku Bach na każdą niedzielę i święto musiał pisać nową kantatę. Do dziś zachowało się ponad 200 religijnych i dużo mniej świeckich. Najsłynniejsze to Kantata o kawie Schweigt stille, plaudert nicht i Gott ist mein König. W kontraście do poprzedniego utworu proponuję posłuchać spokojnej i melodyjnej arii basu z Gott ist mein Konig. Bach komponował również duże formy religijne. W jego dorobku znajdują się 3 oratoria* – Na Boże Narodzenie, Na Zielone Świątki i Na Wielkanoc. Z pasji* Bacha do dzisiaj zachowały się trzy, oparte na tekstach z Ewangelii i wierszach poetów niemieckich. Kompozytor pisał też msze*, z których najwybitniejsza jest Msza h-moll. Monumentalna i transcendentna, z bardzo urozmaiconymi partiami chóru i orkiestry. Na koniec zostawiłam najbardziej znaną część – Kyrie. Bach osobisty Tyle o najwybitniejszym kompozytorze w historii muzyki. A jakim człowiekiem był Johann Sebastian Bach? Z pewnością nadzwyczaj pracowitym, o czym świadczy bogactwo i ogromna różnorodność jego twórczości. Wszystkie dzieła są pełne rozmaitych muzycznych symboli i perfekcyjnie wręcz dopracowane. Czyżby był to jeden z największych perfekcjonistów XVIII wieku? W muzyce religijnej Bacha słychać mnóstwo emocji, a jednak w swojej pracy zwracał on baczną uwagę na czynniki ekonomiczne. Zachował się fragment listu, w którym uskarżał się na zbyt zdrowe powietrze w Lipsku. To oznaczało mniej pogrzebów, a więc mniej pieniędzy, które Bach bardzo skrupulatnie wyliczył. Duża i zdolna familia Bachów jest z pewnością najbardziej znaną w historii muzyki. W XVIII wieku „Bach” znaczyło „muzyk”. Ten najsłynniejszy Bach wierzył w możliwości swoich dzieci, mówiąc o nich: „wszyscy oni są urodzonymi muzykami”. Znaczenie Jana Sebastiana i jego dzieł dla rozwoju muzyki znakomicie spuentował kompozytor Hector Berlioz. „Bach jest Bachem tak, jak Bóg jest Bogiem”. -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Dla portalu NutaFMl - Joanna _____________________________________________________________________________________________________________________________________ *Preludium - gatunek muzyczny, często występuje jako wstęp do innego utworu. *Fuga - forma muzyki wielogłosowej, jej podstawą jest imitacja tematu (melodii). *Wariacje - forma muzyczna, która polega na prezentacji tematu muzycznego i przetwarzaniu go za pomocą środków techniki wariacyjnej. *Inwencja - gatunek muzyki wielogłosowej. *Suita - forma muzyczna, zbiór tańców, początkowo grupowanych w pary (tzw. doubles). *Sonata - jeden z gatunków muzycznych, utwór na instrument solowy z akompaniament (lub bez - sonata solowa). Opiera się na cyklu sonatowym. *Basso continuo - bas cyfrowany, najpopularniejszy rodzaj barokowego akompaniamentu, bardzo często realizowany przez klawesyn. Instrumentalista na podstawie pojedynczych nut i cyferek nad pięciolinią tworzy harmonię i improwizuje. *Concerto grosso - forma koncertu barokowego. Niewielka grupa instrumentów (concertino) rywalizuje, współzawodniczy z orkiestrą barokową. *Kantata - utwór wokalno-instrumentalny o tematyce religijnej lub świeckiej, składa się z kilku krótkich części. *Oratorium - rozbudowany utwór wokalno-instrumentalny o tematyce religijnej. *Pasja - muzyczny gatunek wokalno-instrumentalny o dużych rozmiarach. Tematyką pasji jest męka i śmierć Chrystusa. Tekst pochodzi z jednej z Ewangelii. *Msza - gatunek wokalno-instrumentalny, muzyczne opracowanie liturgii mszalnej. Chrakteryzuje się dużymi rozmiarami i obecnością tekstu liturgicznego.